دانستنیهای قهوه :: درخت و گیاه قهوه

آفات گیاه قهوه : بیش از 900 گونه از حشرات موذی و آفات محصول قهوه در جهان ثبت و شناسایی شده است، که از این میان بیش از یک سوم آن حشرات بالدار و بیشتر از یک چهارم آن لارو و بندپایان هستند. همچنین حدودأ 20 گونه کرمک، 9 نوع کرم ریز و تعدادی حلزون با صدف و بی صدف از آفات گیاه قهوه به شمار می روند. گاهی پرندگان و جوندگان نیز دانه های قهوه را می خورند اما خسارت وارد آمده از سوی آنها از جانوران بی مهره کمتر است. معمولأ نژاد قهوه عربیکا به زیان ناشی از بی مهره گان آسیب پذیرتر است. هر قسمت از گیاه مورد حمله جانوران متفاوتی قرار می گیرد. کرمک به ریشه ها و حشرات سوراخ کننده به ساقه و نواحی چوبی زیان زده و شکاف ایجاد می کنند. بیش از 100 نوع کرم لارو، کرم درخت و بید و پروانه به برگها حمله می کنند. معمولأ برای دفع آفات از آفت کش های شیمیایی یا شیوه های ارگانیک استفاده می شود.

اطلاعات عمومی درخت قهوه ( نگهداری مزرعه قهوه ) : نیاز برخی گونه های گیاه قهوه به نور مستقیم خورشید و با توسعه مزارع در کشورهای مختلف به دلیل کمبود زمین مناسب مقدار زیادی از جنگل ها تخریب گردید که این باعث تخریب زیستگاه جانوران زیادی بخصوص پرندگان شده است از این رو از جانب برخی انجمن ها نظیر انجمن آمریکایی پرنده شناسی، مرکز پژوهشی پرندگان مهاجر اسمیت سونیان، بنیاد ملی روز درختکاری و اتحاد کشورهای استوایی سلسله فعالیت هایی برای تولید بوته ی قهوه ی( سایه رشد ) که به شکل طبیعی می توان از آن به طور مداوم بهره برداری کرد انجام شده است. سیستم های کشت بوته های سایه رشد قهوه ، تنوع زیستی بیشتری نسبت به سیستم های کاملأ خورشید رشد، نشان می دهد. مسئله مهم دیگر در مورد بوته ی قهوه میزان آب مصرفی آن است این در حالی است که قهوه اغلب در کشورهایی رشد می کند که با کمبود منابع آب مواجه هستند، مانند اتیوپی. با توجه به مطالعات دید، با استفاده از شیوه های کشاورزی صنعتی می توان میزان مصرف آب را به مقدار قابل توجهی کاهش داد. در حدود 140 لیتر آب برای رشد تعداد دانه هایی مصرف می شود که برای درست کردن یک فنجان قهوه مورد نیاز است و با استفاده از روش های کشاورزی پایدار، مقدار مصرف آب را می توان به طور چشمگیری کاهش داده و در عین حال ، محصول و بازدهی قابل مقایسه ای بدست آورد. برای مقایسه، با توجه به گزارش مرکز بررسی زمین شناسی ایالات متحده، میزان مصرف آب برای تولید یک عدد تخم مرغ454 لیتر ، یک وعده شیر 246 لیتر، یک وعده برنج 132 لیتر و یک شیشه شراب نیازمند 120 لیتر آب است.

روشهای کاشت و تکثیر درخت قهوه: در روش سنتی کاشت قهوه در آغاز فصل بارندگی 20 دانه قهوه در هر حفره کاشته می شود. این روش باعث از بین رفتن 50 درصد پتانسیل دانه ها شده و در نتیجه تقریبأ نیمی از این تعداد موفق به جوانه زدن نمی شوند. روش مؤثر و کارآمدتر کاشت قهوه که در برزیل مورد استفاده قرار می گیرد ، پرورش جوانه قهوه در گلخانه و انتقال و کاشت آنها در خارج از محوطه گلخانه بعد از 6 تا 12 ماه می باشد. گیاه قهوه معمولأ سه تا چهار سال پس از کاشته شدن شروع به تولید گل می نماید و از این گل ها، میوه ی گیاه قهوه نمایان می شود . اولین برداشت مفید از این گیاه، 5 سال پس از کشت امکان پذیر است. این گیلاس ها در حدود 8 ماه بعد از ظاهر شدن گل، با تغییر رنگ از سبز به قرمز یا بنفش رسیده می شوند و این زمانی است که محصول باید برداشت شود.

گیاه شناسی قهوه: درخت قهوه درختی همیشه سبز به نام کافا است. گیاه کافا از گونه گیاهان گلدار از خانواده روناسیان است که در نواحی گرمسیری رشد می کند. بلندی آن بین 3 تا 10 متر است و 3 تا 5 سال پس از کاشته شدن محصول می دهد. شکوفه های سفید رنگ و خوشبوی قهوه بسیار به گل یاس شباهت دارند. میوه های قهوه تخم مرغی شکل اند و به صورت خوشه آویزان می شوند. هر درخت قهوه حدود 2000 میوه می دهد. بین 6 تا 9 ماه زمان لازم است تا میوه قهوه از رنگ سبز به زرد و بعد قرمز یا بنفش بدل شود و کاملاً برسد. برگ های درخت قهوه به رنگ سبز تیره و براق هستند و 10 تا 15 سانتیمتر طول و 6 سانتیمتر پهنا دارند. گیاه قهوه معمولأ سه تا چهار سال پس از کاشته شدن شروع به تولید گل می نماید و از این گلها میوه ی گیاه قهوه نمایان می شود که معمولأ به عنوان گیلاس های قهوه شناخته می شوند، اولین برداشت مفید از این گیاه ، 5 سال پس از کشت امکان پذیر می باشد. این گیلاس ها در حدود 8 ماه بعد از ظاهر شدن گل داده و با تغییر رنگ از سبز به قرمز رسیده می شوند و این زمانی است که محصول باید برداشت شود. میوه قهوه معمولأ حاوی دو عدد دانه قهوه است که از یک طرف محدب و از طرف دیگر صاف می باشند و در امتداد طولی دانه یک شیار دیده می شود. هر یک از دانه ها از یک پوست نازک و سفید پوشیده شده و هر دو دانه که در یک میوه قرار دارند از یک ماده نرم گوشتی شیرینی احاطه شده اند که روی آن را نیز یک غشای نازک به رنگ قرمز تیره پوشانده است که همان غشای خارجی قرمز تیره میوه می باشد. اما 5 تا 10 درصد میوه های یک درخت فقط یک دانه در خود دارند. در بیشتر کشورهای کشت کننده قهوه ، یک فصل برداشت اصلی وجود دارد، هر چند در کشورهایی مانند کلمبیا که دو فصل گل دهی گیاه قهوه وجود دارد،یک فصل، برداشت محصول اصلی و یک فصل برداشت ثانویه. در بیشتر کشورها، محصول قهوه به وسیله دست جمع آوری می شود،روند کار پرزحمت و دشوار است، با این وجوددر جاهایی مانند برزیل، که چشم انداز مزارع تقریبأ مسطح و مزارع وسیع قهوه وجود دارد،این فرآیند مکانیزه شده است. گونه های عمده قهوه برداشت شده در جهان از دو گونه اصلی درخت قهوه به نامهای عربیکا و کانفورا می باشد. قهوه کانفورا را اغلب به نام روبوستا می شناسند، دیگر گونه های قهوه که محبوبیت کمتری دارند و مقدار کشت آنها بسیار کم است، عبارت هستند از: Mauritiana . stenophylla . excelsa . Coffe liberica . racemosa.